Το Roundup είναι το πιο ευρέως διαδεδομένο ζιζανιοκτόνο στον κόσμο. Η χρήση του διαδόθηκε τη δεκαετία του ‘70 και συνδέθηκε με τη βιομηχανοποίηση της γεωργίας. Σήμερα, ψεκάζεται κάθε χρόνο σε εκατομμύρια στρέμματα αγροτικών εκτάσεων, αστικών πάρκων, δρόμων, πεζοδρομίων και σιδηροδρομικών δικτύων. Περιέχει το ενεργό συστατικό γλυφοσάτη (glyphosate ) και γενικότερα έχει βρεθεί στο επίκεντρο πολλών συζητήσεων σχετικά με το εάν προκαλεί καρκίνο ή όχι.
Θεωρείται η μεγαλύτερη επιτυχία της εταιρίας Monsanto. Μόνο το 2014 αποτέλεσε το 1/3 των συνολικών της πωλήσεων. Η εμπορική επιτυχία του Roundup λέγεται ότι ώθησε την Monsanto να κατασκευάσει μεταλλαγμένους σπόρους με ανθεκτικότητα στο Roundup, αυξάνοντας έτσι τις πωλήσεις των μεταλλαγμένων σπόρων, αλλά και τη χρήση του ζιζανιοκτόνου. Από την άλλη, το Roundup προβάλλεται από τη Monsanto ως “φιλικό προς το περιβάλλον” προϊόν ενώ πιστεύεται ότι είναι μία από τις πιο καταστροφικές ενώσεις που έχουν κατασκευαστεί ποτέ.
Υπάρχουν διάφορες μελέτες που υποστηρίζουν ότι το συγκεκριμένο ζιζανιοκτόνο, είναι καρκινογόνο.
Η γλυφοσάτη, αυτή η δραστική ουσία του Roundup, υποστηρίζεται ότι είναι τοξική, μολύνει νερά και εδάφη, σκοτώνει ωφέλιμους μικροοργανισμούς του εδάφους, καταστρέφει τη χλωρίδα και την πανίδα των περιοχών όπου ψεκάζεται και αυξάνει την ανθεκτικότητα των ζιζανίων στα ζιζανιοκτόνα. Έχει ήδη ανιχνευθεί από τους επιστήμονες στο νερό, το έδαφος, τον αέρα, το νερό της βροχής και …μέσα στο σώμα μας!
Το ζιζανιοκτόνο, χρησιμοποιείται πάνω από 40 χρόνια στην αγροτική παραγωγή, ωστόσο, η συνέχιση της χρήσης του στην ΕΕ μετά την 1η Ιανουαρίου του 2018 τέθηκε σε αμφισβήτηση. Συγκεκριμένα, τον Μάρτιο του 2015, η IARC, μία ημιαυτόνομη μονάδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας με έδρα την Λυών της Γαλλίας, έβγαλε μία απόφαση που κατάτασσε τη γλυφοσάτη στην κατηγορία των πιθανώς καρκινογόνων ουσιών. Έκτοτε, έχει γίνει μεγάλος ντόρος για τις καρκινογόνες ιδιότητες της.
Που βρίσκεται όμως η αλήθεια;
Αρχικά, η IARC, κατέταξε τη glyphosate στην κατηγορία των πιθανώς καρκινογόνων, μαζί με το κόκκινο κρέας, τα ξύλα που καίγονται στο τζάκι, τις αναθυμιάσεις από το τηγάνισμα, την εργασία σε βάρδιες και την κατανάλωση ροφημάτων, όπως ο καφές και το τσάι σε θερμοκρασία πάνω από 65 βαθμούς Κελσίου. Χώρια από αυτό, κατέταξε μεταξύ άλλων ως παράγοντες που προκαλούν σίγουρα καρκίνο, το οινόπνευμα, τον ήλιο, τα καυσαέρια μηχανών ντίζελ, τα επεξεργασμένα κρέατα (ζαμπόν, μπέικον, λουκάνικα κλπ.) και τα συντηρημένα με αλάτι ψάρια (μπακαλιάρος, ρέγκα κλπ). Χαρακτηρίζει το τσίπουρο, τον μπακαλιάρο και το μπέικον πιο επικίνδυνες ουσίες από τη glyphosate!!
Και ο κόσμος πίστεψε εύκολα αυτά, καθώς είχε ακουστεί πολύ η φήμη για αγρότες που είχαν ασθενήσει από μία ειδική μορφή καρκίνου, το μη-Hodgkin λέμφωμα. Αντίθετα όμως, τα επιδημιολογικά στοιχεία δεν στηρίζουν μία τέτοια άποψη. Η χρήση του Roundup εκτοξεύτηκε στις ΗΠΑ από την δεκαετία του 1990, με την εισαγωγή των καλλιεργειών γενετικώς τροποποιημένων φυτών που είναι ανθεκτικά στο Roundup. Όμως, την ίδια περίοδο, οι περιπτώσεις του μη-Hodgkin λεμφώματος είχαν μειωθεί λίγο, κατά 0,6% κάθε χρόνο για την περίοδο 2005-2014.
Κάποιοι ήθελαν οπωσδήποτε να βγάλουν το glyphosate καρκινογόνο, παρά το ότι επί δεκαετίες δεν είχε τεκμηριωθεί κάτι τέτοιο.
Μια άλλη πραγματικότητα είναι ότι η παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) και άλλοι εμπειρογνώμονες έχουν εξετάσει εκτενώς τα δεδομένα και δεν έχουν βρει αδιάψευστες αποδείξεις για τη σύνδεση αυτή. Οι μελέτες δείχνουν ποικίλα αποτελέσματα, μερικές από αυτές υποστηρίζουν μια ασθενή σύνδεση, ενώ άλλες δεν βρίσκουν καμία. Η ΠΟΥ κατέταξε τη γλυφοσάτη ως πιθανόν καρκινογόνα για τον άνθρωπο, αλλά αυτή η κατάταξη δεν βασίζεται σε αδιαμφισβήτητες αποδείξεις. Οι εμπειρογνώμονες προειδοποιούν ότι η ποσότητα και ο τρόπος χρήσης είναι κρίσιμοι παράγοντες.
Υπάρχουν ορισμένες εταιρείες και μελέτες που υποστηρίζουν ότι το Roundup είναι απόλυτα ασφαλές, όμως αυτή η δήλωση είναι υπερβολική. Καλό είναι να λαμβάνουμε υπόψιν τις πιθανές επιπτώσεις και να εφαρμόζουμε προφυλάξεις κατά τη χρήση του. Επιπλέον, η κατάλληλη χρήση του Roundup, όπως η τήρηση των οδηγιών και η προστασία των εκτελεστών, μειώνει τους κινδύνους. Η υπερβολική εκτέλεση χωρίς προφυλάξεις αυξάνει τους πιθανούς κινδύνους.
Και βέβαια, ορισμένες μελέτες που χρηματοδοτούνται από εταιρείες που παράγουν το Roundup υποστηρίζουν την ασφάλειά του, ενώ άλλες που χρηματοδοτούνται από αντίπαλους ερευνητές έχουν ανακαλύψει πιθανούς κινδύνους. Η αντικειμενική εκτίμηση απαιτεί ανεξάρτητες έρευνες. Αυτές οι έρευνες πρέπει να βασίζονται σε αντικειμενικά δεδομένα, ενώ η διαφάνεια στις μεθόδους και τα αποτελέσματα είναι ζωτικής σημασίας.
Η γλυφοσάτη και τα οφέλη για το περιβάλλον
Η συγκεκριμένη ουσία, δεν χρησιμοποιείται μόνο στα γενετικώς τροποποιημένα. Γίνεται επίσης μεγάλη χρήση της στις δενδρώδεις και κηπευτικές καλλιέργειες, όπου έχει μοναδικές ιδιότητες καθώς σκοτώνει κάθε τι πράσινο στο οποίο πέφτει, χωρίς να υπάρχει πρόβλημα αν πέσει πάνω στον κορμό. Επίσης, καθώς έχει έντονη καθοδική πορεία στους ιστούς των φυτών, μπορεί και σκοτώνει ζιζάνια με πολύ βαθιά ρίζα ή και βολβούς, όπως η κύπερη, η αντιμετώπιση της οποίας αλλιώς είναι σχεδόν αδύνατη.
Επίσης, χρησιμοποιείται και για μία άλλη τεχνική καλλιέργειας, την καλλιέργεια χωρίς επεξεργασία του εδάφους. Οι αγρότες σκοτώνουν τα ζιζάνια και τα υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας με εφαρμογή glyphosate και σπέρνουν ή φυτεύουν χωρίς επεξεργασία εδάφους. Αυτό όχι μόνον εξοικονομεί πολύ πετρέλαιο, αλλά και βελτιώνει την οικολογική ισορροπία του εδάφους καθώς και την παραγωγικότητά του, απαιτώντας λιγότερα λιπάσματα και μειώνοντας τις απορροές φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, που μολύνουν τα ύδατα.
Έτσι, η γλυφοσάτη, είναι απαραίτητη σε μία πολύ φιλική στο περιβάλλον τεχνική καλλιέργειας.
Συμπερασματικά θα λέγαμε, ότι η γλυφοσάτη, η δραστική ουσία του Roundup, κατηγορείται από την μία ότι είναι πιθανώς καρκινογόνα, όπως πχ η κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Αλλά από την άλλη αυτό δεν έχει αποδειχθεί. Ίσα ίσα η επί 40 έτη χρήση του και τα επιδημιολογικά στοιχεία δεν δείχνουν κάτι τέτοιο. Το πιθανότερο, η εκστρατεία εναντίον της οφείλεται στην σύνδεσή της με τις γενετικώς τροποποιημένες καλλιέργειες. Η απαγόρευσή της θα στερήσει από τους αγρότες από ένα πολύτιμο εργαλείο.
Απλά, το κλειδί είναι, να χρησιμοποιείται συμπληρωματικώς προς τις άλλες πιο φιλικές στο περιβάλλον μεθόδους. Η εξάρτηση των αγροτών αποκλειστικώς από τα χημικά, όπως το glyphosate, οδηγεί σε ένα σπιράλ αυξανόμενης χρήσης και κόστους παραγωγής.
